-
1 пәри борчагы
см. тычкан борчагы -
2 песи борчагы
-
3 ат борчагы
ко́нские бобы́ (ед. нет) -
4 җыерчыклы мәче борчагы
бот. астрага́л боро́здчатый -
5 игү борчагы
посевно́й горо́х -
6 карга борчагы
= карга кузагы чи́на весе́нняя -
7 кый борчагы
-
8 мал борчагы
ру́сские и́ли ко́нские бобы́ -
9 мәче борчагы
бот. просвирня́к, алте́й -
10 ногыт борчагы
бобы́; нут -
11 тәкә борчагы
бот. бара́ний горо́шек -
12 торна борчагы
бот.1) люпи́н2) чечеви́чник, чечеви́ца -
13 тургай борчагы
бот. астрага́л да́тский -
14 тычкан борчагы
бот. мыши́ный горо́шек; ви́ка многоцве́тная -
15 чыпчык борчагы
бот. вид стручко́вого травяни́стого расте́ния -
16 эт борчагы
бот. алте́й лека́рственный -
17 кый үләне
-
18 боб
м1) мн. бобы бакча борчагы2) ногыт, ногыт борчагы••на бобах (остаться, сидеть и т. п.) — коры калу, алдану; ≈≈ төпсез чанага утыру
-
19 ат
I сущ.1) ло́шадь, конь; лоша́дка, конёк ласк.; коня́га прост. || лошади́ный, ко́нный, ко́нскийат көтүе — табу́н лошаде́й (коне́й), ко́нский табу́н
ат заводы — ко́нный заво́д
ат базары — ко́нный база́р
менге ат — верхова́я ло́шадь
җигү аты — ездова́я ло́шадь
чабыш аты — скакова́я (бегова́я) ло́шадь
йөк аты — вью́чная (ломова́я) ло́шадь
ат кешнәве — лошади́ное ржа́нье
ат эзләре — следы́ лошади́ных копы́т
ат дирбиясе — ко́нская сбруя́
атка атланып бару — е́хать верхо́м на ло́шади
ат азгыны тайга иярә — (посл.) дурно́й конь к стригунка́м пристаёт (т. е. дурной человек с недорослями якшается)
ат тартмый, солы тарта — (посл.) не ло́шадь (конь) везёт, а овёс
ат юк, арба юк, аннан кала бары да юк ирон.; шутл. — всего́ (реши́тельно ничего́) нет; ни коня́, ни теле́ги, ни всей про́чей у́пряжи; гол как соко́л
атны чыбыркы белән кума, солы белән ку — (посл.) не гони́ коня́ кнуто́м, а гони́ овсо́м (т. е. корми его лучше, чтоб был резвым)
аттан ала да, кола да туа — ≈≈ в одно́ перо́ и пти́ца не роди́тся; от одно́й ма́тки, да не одни́ ребя́тки; в семье́ не без уро́да
ат аунаган җирдә төк кала — (посл.) где конь валя́ется, тут и шерсть остаётся; о́коло пе́чки нельзя́ не гре́ться
атым юк урамда, кайгым юк буранда ирон. — (посл.) моя́ ха́та с кра́ю; над на́ми не ка́плет; моё де́ло теля́чье
атын урлаткач, сараен (абзарын) бикләгән (ныгыткан) — (посл.) ≈≈ хвати́лся за ша́пку, когда́ головы́ не ста́ло (букв. за́пер сара́й, когда́ коня́ увели́)
атыңны Аллага тапшыр, дилбегәне үзең тот — (посл.) поручи́ коня́ Алла́ху, но правь сам (т. е. действуй, рискуй с умом)
2) спорт. конь (снаряд в спортзале, фигура в шахматах)ат белән йөрү — ходи́ть (сходи́ть, сде́лать ход) конём
3) как первый компонент сложн. сл. коне-, конево́дческийат совхозы — конево́дческий совхо́з; конесовхо́з
ат фермасы — конево́дческая фе́рма; конефе́рма
•- ат асрау
- ат асраучылык
- ат башы
- ат башында йөрү
- ат бәйләү урыны
- ат белән
- ат борчагы
- ат җигеп
- ат заводы
- ат ите
- ат йөртү
- ат йөртүче
- ат карагы
- ат карау
- ат караучы
- ат кәмите
- ат койрыгы кисү
- ат кузгалагы
- ат куучы
- ат көтүче
- ат көтүчесе
- ат көче
- ат менү
- атка менү
- ат остасы
- ат өйрәтү
- ат печүче
- ат саклау
- ат сакларга бару
- ат сәүдәгәре
- ат тоту
- ат тотып бару
- ат тотучы
- ат чабышы
- ат чабыштыру
- ат чаптыру
- атка атланган
- ат атланган
- атка атлану
- ат атлану
- атка атланып
- ат атланып
- атка салып
- атка төяп
- атка утырып
- атка утыртып
- аттан төшерү
- ат өстеннән төшерү
- аттан төшү
- ат өстеннән төшү••ат белән чыпчык куу — ирон. ≈≈ гоня́ться с о́бухом за му́хой; стреля́ть из пу́шек по воробья́м (букв. гоня́ться на коне́ за воробья́ми)
ат җене кагылган (кеше) — лоша́дник, поме́шанный на лошадя́х (коня́х)
ат җигә башлау — заиме́ть (заводи́ть, завести́) ло́шадь (коня́), обзаводи́ться (обзавести́сь) ло́шадью (конём)
ат кебек таза — здоро́в как ло́шадь (бык); с лошади́ным здоро́вьем
аттан таякка калу — усил.; см. аттан тайга калу; стать ни́щим; вконе́ц разори́ться
ат белән дә, җәяү дә үтәрлек түгел — ни прое́хать (и), ни пройти́
- ат кебек- аттан тайга калу II сущ.1) устар.; фольк.; прям.; перен. и́мя; назва́ние; репута́ция, честь, почётчакырып килгәннең аты олы, чакырмый килгәннең хакы олы — (посл.) кто зван - тому́ больша́я честь, кто пришёл незва́ный - пе́ред ним большо́й долг
аты олы, кабыргасы коры — посл.; ирон. назва́ние гро́мкое, а то́лку (смы́сла, содержа́ния и т.п.) (в чём-л.) ма́ло
2) диал. про́звище, кли́чка•- ат алу- ат казану
- ат кушу
- ат кую
- ат күтәрү
- ат тагу
- аты чыгу••- аты коргыры -
20 җыерчыклы
прил.1) смо́рщенный, морщи́нистый, с морщи́нками, в морщи́нках; покры́тый морщи́нкамиҗыерчыклы йөз — морщи́нистое лицо́
ябык һәм җыерчыклы куллар — худы́е и морщи́нистые ру́ки
2) геол. име́ющий скла́дки, скла́дчатый (пласты земной коры, горы)•
См. также в других словарях:
тәкә — и. 1. Сарык яки кәҗәнең иркәге 2. күч. Корчаңгы , юләр , мөгезсез һ. б. ш. эпитетлар белән килеп, ир кешене сүгеп, битәрләп, кимсетеп әйтелә 3. Выж выжак уенында: түгәрәкләнеп утырган уенчылар уртасындагы бала 4. диал. Бәрәңге белән ит, кабак… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төрек — (ТӨРЕКЛӘШҮ) (ТӨРЕКЛӘШТЕРҮ) – и. 1. Төркиядә яшәүче төрки телле төп халык атамасы һәм шуның бер кешесе 3. иск. Төрки халыкларның элекке гомуми атамасы. ТӨРЕК БОРЧАГЫ – Ногыт борчагы. ТӨРЕК БОРЫНЛЫ – Очы аска таба бөгелгән, кәкре борынлы. ТӨРЕК… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баллы — с. 1. Балы булган; бал кушылган. Нектары яки татлы чәере, суты булган, бал тәменә ия булган 2. Ягымлы, татлы (сүз яки мөгамәлә тур.). БАЛЛЫ БАБА (БАБАЙ) – Иренчәчәклеләр семь. ак яки таплы ак чәчәкле күпьеллык үлән; рус. Яснотка. БАЛЛЫ КАКЫ –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бет — Кадалып, кан яки үлән суты суыра торган канатсыз кечкенә бөҗәк. БЕТ УТЫ (ҮЛӘНЕ) – Тычкан борчагы. БЕТЕ КОТЫРУ – Яхшы тормыштан яки бик күп күңелле эшләрдән соң узынып китү. БЕТ ЧӘЙНӘГӘН – Бик вакчыл … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мәче — Күсе һәм тычкан тота торган йорт хайваны; Песи. МӘЧЕ (ПЕСИ) БАШЛЫ ЯБАЛАК – Ауга төнлә чыга торган зур күзле, ыргак сыман томшыклы, йомры башлы ерткыч кош. МӘЧЕ (ПЕСИ) БОРЧАГЫ – Мальва семь. ал яки кызгылт чәчәкле берничә төр үлән атамасы: рус.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ногыт — Эре озынча орлык (борчак) бирә торган кузаклы бакча үсемлеге; Ногыт борчагы. НОГЫТ ЧЫБЫГЫ – Вак, йомшак борчакка охшаган җимешле, тау битләрендә, чиялектә үсә торган куак; рус. Бобовник … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
песи — 1. Күсе һәм тычкан тота торган йорт хайваны; Мәче 2. Талның йомшак чәчәк бөресе. ПЕСИ БОРЧАГЫ – Мальва семь. ал яки кызгылт чәчәкле берничә төр үлән атамасы: рус. Просвирник, Алтей. ПЕСИ БӨТНЕГЕ – Озынча зонтик сыман сары чәчәкле, озынчарак… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
торна — Сазда яши торган озын сыйраклы, озын муенлы һәм озын томшыклы зур кош. күч. Озын аяклы яки нәзек озын кешегә карата әйтелә. ТОРНА БОРЧАГЫ – Борчакның кыргый, вак кузаклы төрләре һәм төрчәләренең уртак атамасы; рус. Люпин һ. б.. ТОРНА ҖИЛӘГЕ – к.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төймә — и. 1. Киемнең ерылган урынын каптырып кую яки тезеп киемне бизәү өчен сәдәф, сөяк, тире яки башка нәрсәдән ясалган, гадәттә ике яисә дүрт тишекле вак түгәрәк. тышкы күренеше белән шуңа охшаган нәрсә тур. 2. Счет чыбыкларындагы уртасы тишек агач,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тургай — 1. Чыпчыклар отр. күбесенчә кырларда һәм болыннарда яши торган сайрар кош 2. диал. Чыпчык. ТУРГАЙ БОРЧАГЫ – Кузаклылар семь. урманлы яктагы иңкүлекләрдә, тугайларда үсә торган, кайры сыман яфраклы үлән яки ярым куак рус. Астрагал датский. ТУРГАЙ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тычкан — 1. Хуҗалыкка зыян китерә торган, озынча башлы, озын шәрә койрыклы, гадәттә соры вак кимерүче хайван 2. (Атның корсагында, янтыгында) бик каты чәнчүдән гыйб. авыру 3. Атларда: борын һәм бугаздагы лайлалы катлау ялкынсынуыннан гыйб. йогышлы авыру;… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
